خونریزی مقعدی نشانه چیست؟ علت و درمان آن
آیا تابه‌حال هنگام دفع مدفوع، متوجه خونریزی از مقعد خود شده‌اید؟ این موضوع می‌تواند نگرانی‌های زیادی ایجاد کند، اما همیشه نشانه‌ی یک مشکل جدی نیست. در بسیاری از موارد، خونریزی مقعدی به دلایلی مانند بواسیر یا شقاق رخ می‌دهد، اما در برخی شرایط نیز می‌تواند هشداری برای مشکلات جدی‌تر باشد. تشخیص دقیق علت این عارضه، اولین قدم برای درمان مؤثر آن است. اگر به دنبال راهکارهای مناسب برای درمان و پیشگیری از خونریزی مقعدی هستید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید. همچنین، برای تشخیص و درمان تخصصی، می‌توانید از تجربه و مهارت دکتر قاسمیان نیز بهره‌مند شوید.
خونریزی مقعدی چیست؟
به خروج خون از طریق مقعد، خونریزی مقعدی گفته می‌شود و می‌تواند یکی از علائم هشداردهنده مشکلات دستگاه گوارش باشد. این خون ممکن است به‌صورت رگه‌های قرمز روشن در مدفوع، روی دستمال توالت یا در آب کاسه توالت دیده شود. در برخی موارد، خون ممکن است تیره‌تر باشد و به رنگ قهوه‌ای یا سیاه دیده شود که نشان‌دهنده خونریزی از قسمت‌های بالاتر دستگاه گوارش است. خونریزی مقعدی، از نظر میزان و شدت متفاوت است. از خونریزی خفیف و گاه‌به‌گاه گرفته تا خونریزی شدید و مداوم که می‌تواند منجر به کم‌خونی و ضعف شود. این عارضه نباید نادیده گرفته شود زیرا می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلفی از جمله بواسیر، شقاق مقعد، پولیپ روده بزرگ، بیماری التهابی روده (IBD) و حتی سرطان روده بزرگ باشد. اگرچه بسیاری از علل خونریزی مقعدی جدی نیست، اما مهم است که برای تشخیص درست و درمان مناسب، به پزشک مراجعه کنید. خونریزی مقعدی برای بسیاری از افراد نگران‌کننده است، اما با تشخیص و درمان مناسب، می‌توان از عوارض جدی جلوگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
علت خونریزی از مقعد
خونریزی مقعدی دلایل متعددی دارد. برخی از این دلایل شایع و کم‌خطر هستند، درحالی‌که برخی دیگر خطرناک و نیازمند توجه فوری پزشک هستند. در ادامه به معرفی برخی از این علل خواهیم پرداخت:
- بواسیر
- شقاق مقعد
- دیورتیکولوز
- پولیپ‌های روده بزرگ
- بیماری‌های التهابی روده
- سرطان روده بزرگ
- مصرف برخی داروها
انواع خونریزی مقعدی
خونریزی مقعدی همیشه به یک شکل ظاهر نمی‌شود و بسته به علتش، می‌تواند شدت و رنگ متفاوتی داشته باشد. گاهی یک مشکل ساده مثل بواسیر عامل آن است، اما در بعضی موارد ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد. بیایید انواع مختلف آن را بررسی کنیم:
خونریزی قرمز روشن
اگه بعد از دفع مدفوع متوجه چند قطره خون قرمز روشن روی دستمال یا داخل کاسه توالت شدید، احتمالاً بواسیر یا شقاق مقعدی عامل آن است. این نوع خونریزی معمولاً درد یا سوزش هم دارد، مخصوصاً موقع نشستن یا دفع مدفوع سفت.
خون تیره یا سیاه (ملنا)
اگه مدفوع شما سیاه و قیری‌شکل شده و بوی خیلی بدی دارد، می‌تواند نشانه‌ی خونریزی از قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش (مثل معده یا روده کوچک) باشد. معمولاً زخم معده، مشکلات کبدی یا مصرف بعضی داروها مثل آسپرین می‌توانند باعث این مشکل شوند.
خون مخلوط با مدفوع
وقتی خون با مدفوع ترکیب شده و رنگش کمی تیره‌تر باشد، ممکن است روده بزرگ درگیر شده باشد. این حالت می‌تواند به دلیل مشکلاتی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون یا حتی پولیپ و سرطان روده رخ دهد. اگر تغییراتی مثل اسهال مداوم یا کاهش وزن ناگهانی هم دارید، حتماً باید بررسی شود.
در مورد تفاوت کرون و کولیت اولسراتیو بیشتر بخوانید.
خونریزی شدید و ناگهانی
اگر خونریزی شما یک‌دفعه زیاد شد و قطع نشد، ممکن است یک مشکل جدی مثل پارگی یکی از رگ‌های روده یا حتی تومورهای پیشرفته وجود داشته باشد. در این شرایط، تعلل نکنید و سریع به پزشک مراجعه کنید.
علائم خونریزی مقعدی
خونریزی مقعدی معمولا با علائمی مانند درد یا تغییر در عادات روده‌ای همراه است که می‌تواند در شناسایی علت اصلی به پزشک کمک کند. گرچه این مشکل در بسیاری از موارد خطرناک نیست، اما پیگیری آن ضروری است. در ادامه به برخی از علائم شایع خونریزی مقعدی اشاره خواهیم کرد:
| علائم و نشانه‌ها | توضیحات |
| درد | درد یا ناراحتی در ناحیه مقعد یکی از علائم شایع است، به‌ویژه اگر خونریزی ناشی از بواسیر یا شقاق مقعد باشد. |
| خارش | خارش مقعد نیز ممکن است رخ دهد، به‌ویژه اگر خونریزی با التهاب همراه باشد. |
| دفع ناکامل | در برخی موارد، ممکن است فرد احساس دفع ناقص مدفوع داشته باشد، یعنی احساس کند که روده به‌طور کامل تخلیه نشده است. |
| خستگی و ضعف | در موارد خونریزی شدید، ممکن است علائم کم‌خونی مانند ضعف، خستگی، سرگیجه و تنگی نفس نیز رخ دهد. |
| تغییر عادات روده‌ای | برخی افراد ممکن است تغییراتی در عادات روده خود تجربه کنند، مانند اسهال یا یبوست. |
| علائم خطر | در صورتی که خونریزی مقعدی با علائم دیگری مانند کاهش وزن غیرقابل‌توضیح، درد شکم، تهوع یا استفراغ همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد، زیرا این علائم می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد. |
تشخیص خونریزی مقعدی
تشخیص علت خونریزی مقعدی با انجام یک‌سری اقدامات توسط پزشک مشخص شده و درمان مناسب تعیین می‌شود. اقدامات لازم عبارت‌اند از:
- شرح‌حال: اولین قدم، گرفتن شرح‌حال دقیق از بیمار و بررسی علائم و سابقه پزشکی اوست.
- معاینه فیزیکی: سپس، پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که شامل بررسی ناحیه مقعد و راست‌روده برای تشخیص بواسیر، شقاق مقعد یا سایر ناهنجاری‌ها است.
- آنوسکوپی: در برخی موارد، پزشک از یک دستگاه به نام آنوسکوپ یا پروکتوسکوپ برای مشاهده دقیق‌تر داخل مقعد و راست‌روده استفاده می‌کند.
- مشاهده لوله گوارش: برای بررسی قسمت‌های بالاتر دستگاه گوارش، از روش‌های آندوسکوپی مانند: سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی استفاده می‌شود. سیگموئیدوسکوپی شامل استفاده از یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر با یک دوربین برای بررسی قسمت پایین روده بزرگ است، درحالی که کولونوسکوپی برای بررسی کل روده بزرگ استفاده می‌شود. این روش‌ها به پزشک اجازه می‌دهند تا دیواره روده را به‌طور مستقیم مشاهده کند و در صورت وجود پولیپ، تومور یا سایر ناهنجاری‌ها، نمونه‌برداری (بیوپسی) انجام دهد.
- بررسی خون مخفی در مقعد: علاوه بر این، آزمایش مدفوع نیز برای بررسی وجود خون مخفی در مدفوع انجام می‌شود.
درمان خونریزی مقعدی
برای درمان خونریزی مقعدی، ابتدا باید علت اصلی آن شناسایی شود. بسته به محل خونریزی، روش‌های درمانی متفاوتی مورد نیاز است. گاهی ممکن است درمان‌های ساده‌ای مانند تغییرات در رژیم غذایی و مصرف داروهای موضعی کافی باشد، اما در مواردی دیگر، درمان‌های تخصصی‌تر مانند جراحی ضروری خواهد بود. در هر صورت، مراجعه به پزشک برای تعیین علت و انتخاب روش مناسب درمان، اهمیت زیادی دارد.
درمان خانگی
در خونریزی ناشی از بواسیر یا شقاق مقعد، درمان‌های خانگی مانند استفاده از کمپرس گرم، نشستن در آب گرم (حمام سیتز) و استفاده از پمادهای موضعی به کاهش درد و التهاب کمک می‌کند. مصرف ملین‌ها و افزایش مصرف فیبر در رژیم غذایی نیز به نرم‌شدن مدفوع و کاهش فشار بر روی مقعد کمک می‌کند.
دارودرمانی
در صورتی که درمان‌های خانگی مؤثر نباشد، پزشک داروهایی مانند: پمادهای حاوی کورتیکواستروئید یا بی‌حس‌کننده‌های موضعی تجویز می‌کند. درمان بیماری‌های التهابی روده نیز شامل استفاده از داروها برای کاهش التهاب و کنترل علائم است. در خونریزی ناشی از دیورتیکولوز، درمان معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت و رژیم غذایی پر فیبر برای جلوگیری از یبوست است.
جراحی و کولونوسکوپی
در موارد شدید بواسیر یا شقاق مقعدی، ممکن است نیاز به روش‌های جراحی مانند بستن نوار لاستیکی، اسکلروتراپی یا برداشتن بواسیر باشد. اگر خونریزی ناشی از پولیپ روده بزرگ باشد، معمولا این پولیپ‌ها از طریق کولونوسکوپی برداشته می‌شوند. در نهایت، برای درمان سرطان روده بزرگ، ممکن است نیاز به جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی باشد.
پیشگیری از خونریزی مقعدی
برای پیشگیری از خونریزی مقعدی باید از بیماری‌ها و علل ایجادکننده آن جلوگیری کنیم. با رعایت یک سری نکات، خطر ابتلا به بیماری‌هایی که باعث خونریزی مقعد می‌شوند، کاهش می‌یابد. در ادامه چند توصیه ساده برای جلوگیری از خونریزی مقعدی خواهیم داشت:
- رژیم غذایی متعادل: یکی از مهم‌ترین اقدامات، رژیم غذایی سالم و متعادل است که شامل مقدار زیادی فیبر باشد. مصرف فیبر کافی به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند و خطر ابتلا به بواسیر و شقاق مقعد را کاهش می‌دهد.
- مصرف آب: نوشیدن مقدار کافی آب نیز بسیار مهم است، زیرا به نرم‌شدن مدفوع کمک کرده و از یبوست جلوگیری می‌کند.
- تحرک بدنی: ورزش منظم به بهبود حرکات روده کمک می‌کند و خطر ابتلا به یبوست را کاهش می‌دهد.
- عدم زور زدن: خودداری از زور زدن هنگام دفع مدفوع نیز یکی از نکات مهم دیگر است، زیرا فشار زیاد باعث آسیب به سیاهرگ‌های مقعد و ایجاد بواسیر می‌شود.
- غربالگری منظم: بررسی منظم روده بزرگ برای تشخیص زودهنگام پولیپ‌ها و سرطان یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه مهم است. افراد بالای ۵۰ سال باید به‌طور منظم تحت غربالگری سرطان روده بزرگ قرار گیرند.
برای خونریزی مقعد به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده خونریزی مقعدی، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق علت خونریزی و دریافت درمان مناسب بسیار مهم است. اولین قدم معمولاً مراجعه به پزشک عمومی است. پزشک عمومی می‌تواند معاینه اولیه انجام دهد، شرح‌حال دقیقی از شما بگیرد و در صورت نیاز، شما را به یک متخصص ارجاع دهد. یکی از متخصصانی که می‌توانید به او مراجعه کنید، متخصص داخلی است. فوق‌تخصص گوارش نیز یکی دیگر از گزینه‌های مناسب است. متخصص گوارش در تشخیص و درمان بیماری‌های دستگاه گوارش تخصص دارد و روش‌های تشخیصی مانند آندوسکوپی و کولونوسکوپی را در صورت لزوم انجام می‌دهد. یکی دیگر از گزینه‌های مناسب، جراح عمومی است. جراح عمومی در صورت نیاز به جراحی برای درمان بواسیر، شقاق مقعد، پولیپ روده بزرگ یا سرطان روده بزرگ، به شما کمک می‌کند؛ بنابراین، انتخاب پزشک مناسب بستگی به علت خونریزی و شرایط خاص شما دارد.
کلام پایانی
خونریزی مقعدی اگرچه می‌تواند ناشی از مشکلات جزئی و قابل‌درمان باشد، اما می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان روده بزرگ نیز باشد. به همین دلیل، هرگز نباید این علامت را نادیده گرفت و مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، امری حیاتی است. به یاد داشته باشید که خوددرمانی می‌تواند عواقب جدی در پی داشته باشد. همان‌طور که گفتیم انتخاب پزشک نیز در روند درمان و عوارض ناشی از بیماری حائز اهمیت است. دکتر رضا قاسمیان ارومی، فوق‌تخصص جراحی کولورکتال و بیماری‌های آنال، از بهترین پزشکانی هستند که می‌توانند به بیماران کمک کنند. این پزشک ماهر با کسب سال‌ها تجربه بر بالین بیماران و همچنین مدارک معتبر دانشگاهی، علت خونریزی مقعدی شما را پیدا کرده و در جهت درمان آن می‌کوشند.
سوالات متداول
بله، خونریزی مقعدی در صورت از دست‌دادن خون زیاد، منجر به کم‌خونی می‌شود. کم‌خونی باعث خستگی، ضعف، رنگ‌پریدگی پوست و تنگی نفس می‌شود. اگر خونریزی مقعدی شدید یا طولانی‌مدت باشد، باید برای بررسی سطح هموگلوبین، آزمایش خون انجام شود.
اگر خونریزی مقعدی شدید، همراه با درد شدید، سرگیجه باشد، یا بیمار مقدار زیادی خون از دست داده است، باید فوراً به اورژانس مراجعه کند. همچنین اگر خونریزی همراه با علائم دیگری مانند تب، لرز، یا کاهش وزن باشد، مراجعه فوری به اورژانس ضروری است.
دیدگاهتان را بنویسید