پولیپ روده (کولورکتال): علائم، علت، تشخیص و درمان

تصور کنید درون روده‌های شما، موجودات کوچکی زندگی می‌کنند که شبیه قارچ‌های ریز هستند. این موجودات، پولیپ‌های کولورکتال نام دارند. بیشتر آن‌ها بی‌آزارند، اما بعضی پولیپ­‌ها می‌توانند به دشمنان خطرناکی مانند سرطان روده بزرگ تبدیل شوند. خبر خوب این است که با تشخیص به‌موقع، می‌توان این دشمنان را قبل از حمله، از بین برد. در این مقاله، سفری به دنیای پولیپ‌های کولورکتال خواهیم داشت. خواهیم دید که چرا این زائده‌های کوچک، این‌قدر مهم هستند و چگونه می‌توان آن‌ها را شناسایی و درمان کرد. این اطلاعات نه‌ تنها به شما کمک می‌کند تا سلامت روده‌های خود را ارتقا دهید، بلکه می‌تواند زندگی شما را نجات دهد. پس همراه ما باشید تا با هم رمز و راز این موجودات کوچک اما مهم را کشف کنیم.

پولیپ کولورکتال چیست؟

پولیپ­‌های کولورکتال توده‌های غیرطبیعی هستند که روی پوشش داخلی روده بزرگ (کولون) یا راست‌روده، رشد می‌کنند. این پولیپ‌ها از نظر اندازه و شکل متفاوت هستند و می‌توانند از یک برجستگی کوچک و مسطح تا یک توده قارچی بزرگ متغیر باشند. پولیپ کولورکتال بسیار شایع است و با افزایش سن، احتمال بروز آن بیشتر می‌شود. درحالی‌ که اکثر پولیپ‌های کولورکتال خوش‌خیم (غیرسرطانی) هستند، برخی از انواع خاص پولیپ‌ها به سرطان روده بزرگ تبدیل می‌شوند. به همین دلیل، تشخیص و برداشتن پولیپ‌های روده بزرگ، برای پیشگیری از سرطان، بسیار مهم است. پولیپ‌های روده بزرگ معمولا در طی کولونوسکوپی، تشخیص داده می‌شوند. در طی کولونوسکوپی، می‌توان پولیپ را برداشت و برای تجزیه‌ و تحلیل به آزمایشگاه فرستاد تا مشخص شود که سرطانی است یا خیر. پولیپ‌های روده بزرگ می‌توانند بدون علامت باشند، به این معنی که فرد ممکن است از وجود آن‌ها بی‌خبر باشد. به همین دلیل، انجام غربالگری منظم سرطان روده بزرگ، برای افرادی که سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌های روده بزرگ دارند، بسیار مهم است چرا که غربالگری به تشخیص زودهنگام پولیپ کمک ‌می‌کند.

علت ایجاد پولیپ روده چیست؟

علت دقیق ایجاد پولیپ‌های روده، به‌طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد این زوائد نقش داشته باشند. این عوامل عبارت‌اند از:

عوامل ژنتیکی 

جهش‌های ژنتیکی، خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ را افزایش می‌دهند. به‌عنوان‌ مثال، سندرم لینچ و پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) اختلالات ارثی هستند که باعث ایجاد تعداد زیادی پولیپ در روده بزرگ می‌شوند.

رژیم غذایی 

رژیم غذایی سرشار از چربی و دارای فیبر به میزان اندک نیز، ممکن است خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ را افزایش دهد. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد گوشت قرمز و غذاهای فراوری‌ شده، با افزایش خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ مرتبط است. برعکس، رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات کامل، به محافظت در برابر پولیپ‌های روده بزرگ کمک می‌کند.

سبک زندگی

تغییرات سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و چاقی نیز می‌توانند خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ را افزایش دهند. سیگارکشیدن با افزایش خطر ابتلا به پولیپ‌های آدنوماتوز (نوعی پولیپ که احتمال سرطانی شدن آن بیشتر است) مرتبط است. مصرف زیاد الکل نیز باعث افزایش خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ می‌شود. همینطور چاقی، به‌ویژه چاقی شکمی، با افزایش خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ همراه است.

التهاب

التهاب مزمن در روده بزرگ نیز ممکن است در ایجاد پولیپ‌های روده بزرگ نقش داشته باشد. بیماری‌های التهابی روده (IBD)، مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ را افزایش می‌دهند.

در مورد تفاوت کرون و کولیت اولسراتیو بیشتر بخوانید.

 علائم پولیپ کولورکتال

بسیاری از افراد مبتلا به پولیپ‌های کولورکتال، هیچ علامتی ندارند، به‌خصوص اگر پولیپ‌ها کوچک باشند. بااین‌حال، برخی از افراد ممکن است علائمی مانند موارد زیر را تجربه کنند:

• خون‌ریزی از راست‌روده: خون‌ریزی از راست‌روده شایع‌ترین علامت پولیپ‌های روده بزرگ است. خون ممکن است در مدفوع دیده شود. در برخی بیماران خون­‌ریزی به شکل مدفوع سیاه قیری شکل بروز می­‌یابد.
• تغییر در عادات روده: تغییر در عادات روده نیز می‌تواند از علائم پولیپ‌های روده بزرگ باشد. این تغییرات شامل اسهال، یبوست یا باریک شدن مدفوع است.
• درد شکم: درد شکم نیز ممکن است در برخی از افراد مبتلا به پولیپ‌های روده بزرگ رخ دهد و این درد ممکن است خفیف یا شدید باشد.
• کم‌خونی ناشی از فقر آهن: کم‌خونی ناشی از فقر آهن یکی دیگر از علائم احتمالی پولیپ‌های روده بزرگ است. زمانی که پولیپ به‌صورت مزمن خون‌ریزی کند، بدن با کمبود آهن مواجه خواهد شد. علائم کم‌خونی ناشی از فقر آهن عبارت‌اند از خستگی، ضعف و تنگی نفس. 

انواع پولیپ روده بزرگ

انواع مختلفی از پولیپ‌های روده بزرگ وجود دارند که شایع‌ترین آن‌ها، پولیپ‌های آدنوماتوز و پولیپ‌های هایپرپلاستیک است. در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت:

پولیپ آدنوماتوز

پولیپ‌های آدنوماتوز، شایع‌ترین نوع پولیپ‌های روده بزرگ هستند و حدود ۷۰ درصد از کل پولیپ‌های روده بزرگ را تشکیل می‌دهند. این پولیپ‌ها از سلول‌های غده‌ای پوشاننده سطح داخلی روده بزرگ ایجاد می‌شوند. پولیپ‌های آدنوماتوز پیش سرطانی هستند، به این معنی که می‌توانند به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند. البته خطر ابتلا به سرطان، بستگی به‌ اندازه و نوع پولیپ دارد.

پولیپ هایپرپلاستیک

پولیپ‌های هایپرپلاستیک دومین نوع شایع پولیپ‌های روده بزرگ هستند و حدود ۲۵ درصد از کل پولیپ‌های روده بزرگ را تشکیل می‌دهند. این پولیپ‌ها معمولا کوچک هستند و در رکتوم و کولون سیگموئید یافت می‌شوند. پولیپ‌های هایپرپلاستیک معمولا پیش سرطانی در نظر گرفته نمی‌شوند، اما برخی از انواع خاص پولیپ‌های هایپرپلاستیک هم خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهند.

انواع دیگری از پولیپ‌های روده بزرگ که کمتر شایع هستند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• پولیپ‌های التهابی: پولیپ‌های التهابی در پاسخ به التهاب مزمن در روده بزرگ ایجاد می‌شوند.
• پولیپ‌های هامارتوماتوز: پولیپ‌های هامارتوماتوز حاصل رشد غیرطبیعی بافت روده بزرگ است.
• پولیپ‌­های سرطانی: پولیپ‌های سرطانی حاوی سلول‌های سرطانی هستند.

در مورد افتادگی رکتوم بیشتر بخوانید.

عوامل خطر پولیپ کولورکتال چیست؟

درحالی‌ که اکثر پولیپ‌های کولورکتال خوش‌خیم و بدون خطر هستند، برخی از این پولیپ‌ها ممکن است در طول زمان، به توده‌های سرطانی تبدیل شوند. علائم خطر ابتلا به پولیپ‌های روده بزرگ شامل موارد زیر هستند:

• اندازه‌ پولیپ‌­ها: پولیپ‌های بزرگ‌تر از ۱ سانتی‌متر با احتمال بیشتری سرطانی می‌شوند.
• نوع پولیپ‌­ها: انواع خاصی از پولیپ‌ها، مانند پولیپ‌های ویلوزی و پولیپ‌های دندانه‌دار نیز خطرناک هستند. پولیپ‌های ویلوزی نوعی پولیپ آدنوماتوز هستند که شکل مسطح و مخملی دارند. پولیپ‌های دندانه‌دار نوعی پولیپ هستند که ظاهری دندانه‌دار دارند.
• دیسپلازی: دیسپلازی به سلول‌های غیرطبیعی در پولیپ اشاره دارد. دیسپلازی می‌تواند درجه پایین یا درجه بالا باشد. دیسپلازی با درجه بالا، خطر سرطانی شدن بیشتری دارد.
• سابقه خانوادگی: همچنین، افراد باسابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌های روده بزرگ، ریسک بالایی برای ابتلا به سرطان دارند.

تشخیص پولیپ روده چگونه است؟

پولیپ‌های روده، غالبا در جریان بررسی‌های غربالگری مرتبط با سرطان روده بزرگ شناسایی می‌شوند. روش‌های مختلفی برای این غربالگری وجود دارد که هرکدام نقش مهمی در تشخیص به‌موقع ایفا می‌کنند. در ادامه، به بررسی برخی از روش‌های رایج تشخیص پولیپ‌های کولورکتال خواهیم پرداخت و توضیحاتی درباره آن‌ها ارائه می‌دهیم:

• کولونوسکوپی: کولونوسکوپی، بهترین آزمایش غربالگری برای سرطان روده بزرگ است. در طی کولونوسکوپی، یک لوله انعطاف‌پذیر با یک دوربین، به روده بزرگ وارد می‌شود. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا کل روده بزرگ را ببیند و هرگونه پولیپ را تشخیص دهد. اگر پولیپ‌ها پیدا شوند، می‌توان آن‌ها را در طول کولونوسکوپی برداشت و برای تجزیه‌ و تحلیل به آزمایشگاه فرستاد.
• سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر: سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر مشابه کولونوسکوپی است، اما برخلاف آن، تنها بخش پایین‌تر روده بزرگ را که شامل سیگموئید و راست‌روده می‌شود، مورد بررسی قرار می‌دهد. این روش معمولا برای شناسایی مشکلاتی مانند: پولیپ‌ها، زخم‌ها یا علائم بیماری‌های گوارشی در این ناحیه استفاده می‌شود.
  آزمایش خون مخفی مدفوع (FOBT): FOBT آزمایشی است که وجود خون را در مدفوع بررسی می­‌کند. گاهی خون‌­ریزی به شکل خون مخفی در مدفوع است که با انجام این آزمایش مشخص می‌­شود.
• آزمایش DNA مدفوع: آزمایش DNA مدفوع، آزمایشی است که DNA غیرطبیعی را در مدفوع بررسی می‌کند. اگر هر یک از این آزمایش‌ها نتایج غیرطبیعی را نشان دهند، ممکن است برای بررسی بیشتر، کولونوسکوپی انجام شود.

راه‌های درمان پولیپ کولورکتال

درمان اصلی پولیپ‌های کولورکتال، برداشتن پولیپ است. این کار معمولا در طول کولونوسکوپی انجام می‌شود. در طی کولونوسکوپی، پزشک می‌تواند از ابزارهای مخصوصی برای جداکردن و برداشتن پولیپ استفاده کند و این کار معمولا بدون درد است. پس از برداشتن آن، برای بررسی بافت‌شناسی، به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. اگر پولیپ سرطانی نباشد، درمان بیشتری لازم نیست. بااین‌حال، اگر پولیپ سرطانی باشد، ممکن است درمان جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی لازم باشد. نوع درمان مورد نیاز، بستگی به مرحله سرطان دارد. در برخی موارد، اگر پولیپ بسیار بزرگ باشد یا برداشتن آن با کولونوسکوپی امکان‌پذیر نباشد، ممکن است جراحی لازم باشد. در طول جراحی، قسمت آسیب‌دیده روده بزرگ برداشته می‌شود. پس از برداشتن پولیپ، انجام منظم کولونوسکوپی‌های پیگیری برای بررسی پولیپ‌های جدید بسیار مهم است. تعداد دفعات کولونوسکوپی پیگیری، به‌ اندازه و تعداد پولیپ‌های برداشته شده و همچنین سابقه خانوادگی شما در مورد سرطان روده بزرگ بستگی دارد.

عوارض و خطرات پولیپ روده

شایع‌ترین پیامد مرتبط با پولیپ‌های روده، خطر پیشرفت آن‌ها به سرطان روده بزرگ است. در صورتی که این پولیپ‌ها به‌موقع شناسایی و برداشته نشوند، احتمال تبدیل‌ شدن آن‌ها به توده‌های سرطانی وجود دارد. علاوه بر این، پولیپ‌های روده بزرگ می‌توانند عوارض دیگری نیز به همراه داشته باشند که عبارت‌اند از:

• انسداد: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که پولیپ به‌ اندازه‌ای بزرگ شود که روده بزرگ را مسدود کند. انسداد با درد شکم، نفخ و یبوست ظاهر می‌شود.
• سوراخ‌ شدن روده بزرگ: سوراخ‌ شدن روده، یک عارضه نادر اما بسیار جدی، ناشی از پولیپ‌های روده بزرگ است. زمانی که پولیپ از دیواره روده بزرگ عبور می‌کند، باعث سوراخ‌ شدن روده می‌شود. این عارضه باعث عفونت و التهاب نیز می‌شود.

چگونه می‌توان از ابتلا به پولیپ کولورکتال پیشگیری کرد؟ 

اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از ابتلا به پولیپ کولورکتال پیشگیری کرد، اما می‌توانید با انجام اقدامات زیر خطر مبتلا شدن را کاهش دهید:

• انجام غربالگری منظم برای پولیپ روده، به ویژه پس از ۵۰ سالگی
• داشتن یک رژیم غذایی سالم غنی از فیبر، میوه‌ها و سبزیجات
• محدود کردن مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده
• ورزش منظم
• ترک سیگار
• حفظ وزن سالم

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت بروز هریک از علائم خون‌ریزی از راست‌روده، تغییر در عادات روده، درد شکم یا کم‌خونی ناشی از فقر آهن، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین بهتر است در مورد غربالگری سرطان روده بزرگ با پزشک خود صحبت کنید، به‌خصوص اگر بالای ۴۵ سال سن یا سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ‌های روده بزرگ دارید. غربالگری سرطان روده بزرگ به تشخیص زودهنگام پولیپ‌های روده بزرگ کمک می­‌کند. همچنین تشخیص و برداشتن زودهنگام پولیپ‌های روده بزرگ، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش می‌دهد.

کلام پایانی

در نهایت، می‌توان گفت پولیپ‌های کولورکتال اگرچه اغلب خوش‌خیم هستند، اما پتانسیل تبدیل‌ شدن به سرطان را نیز دارند. با انجام غربالگری و پیروی از توصیه‌های پزشک، می‌توانید به‌طور موثری، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش دهید. به‌خاطر داشته باشید که سبک زندگی سالم، شامل رژیم غذایی غنی از فیبر، ورزش منظم و عدم استعمال دخانیات، نقش حیاتی در پیشگیری از پولیپ‌ها و سرطان کولورکتال ایفا می‌کند. دکتر رضا قاسمیان فوق تخصص جراحی کولورکتال از بهترین دانشگاه­‌های کشور و آشنایی با دانش روز دنیا می­‌توانند در پیشگیری و درمان پولیپ­‌های روده به شما کمک کنند.

سوالات متداول