تفاوت کرون و کولیت اولسراتیو
بیماری‌های التهابی روده (IBD) گروهی از اختلالات مزمن هستند که با التهاب دستگاه گوارش مشخص می‌شوند. کرون و کولیت اولسراتیو، دو نوع اصلی IBD هستند. این دو بیماری در کنار شباهت‌های بسیار، یک سری تفاوت‌های کلیدی نیز دارند. به عنوان مثال محل و عمق التهاب در کرون و کولیت اولسراتیو متفاوت است. این تفاوت‌ها، باعث ایجاد علائم و عوارض مختلفی می‌شود. همچنین مکانیسم‌ها و علل مختلفی باعث ایجاد این بیماری‌ها می‌شوند. بنابراین، تشخیص دقیق و افتراق بیماری کرون از کولیت اولسراتیو، از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا رویکردهای درمانی و پیش‌آگاهی این دو بیماری نیز تا حدی متفاوت است. در این مقاله، به بررسی دقیق تفاوت‌های بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، روش‌های تشخیصی، گزینه‌های درمانی و استراتژی‌های پیشگیری از عود بیماری، خواهیم پرداخت.
بیماری کرون چیست؟
بیماری کرون یک بیماری التهابی روده (IBD) است که می‌تواند هر قسمتی از لوله‌ی گوارش (از دهان تا مقعد) را درگیر کند، اما بیشتر در قسمت انتهایی روده کوچک (ایلئوم) و ابتدای روده بزرگ (کولون) دیده می‌شود. این بیماری باعث التهاب مزمن در دیواره روده می‌شود و با علائمی مانند درد شکم، اسهال، کاهش وزن، خستگی و خونریزی مقعدی، ظاهر می‌شود. مشخصه اصلی بیماری کرون، التهاب تکه‌ای و غیرپیوسته دیواره‌ی روده است؛ یعنی نواحی ملتهب در کنار نواحی سالم قرار دارند. التهاب ناشی از بیماری کرون، تمام لایه‌های دیواره روده را درگیر می‌کند. بنابراین، باعث ایجاد عوارضی مثل فیستول (ایجاد کانال غیرطبیعی بین دو عضو)، آبسه (تجمع چرک) و تنگی (باریک شدن روده) می‌شود. علت دقیق بیماری کرون هنوز مشخص نیست، اما تصور می‌شود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمونولوژیک در ایجاد آن نقش دارند. به عبارت دیگر، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به باکتری‌های مفید یا سایر مواد موجود در روده حمله می‌کند و باعث ایجاد التهاب می‌شود.
کولیت اولسراتیو چیست؟
کولیت اولسراتیو یک بیماری التهابی روده (IBD) دیگر است. این بیماری برخلاف کرون، فقط روده بزرگ (کولون) و راست‌روده (رکتوم) را درگیر می‌کند. التهاب ناشی از کولیت اولسراتیو،، به صورت پیوسته است یعنی از راست‌روده شروع شده و به سمت کولون گسترش می‌یابد و در این بین هیچ بافت سالمی در کنار بافت‌های ملتهب وجود ندارد. این بیماری باعث التهاب و زخم در لایه داخلی (مخاط) دیواره روده می‌شود و با علائم اسهال خونی، درد شکم، فوریت در دفع مدفوع و احساس عدم تخلیه کامل روده بروز می‌یابد. در موارد شدید، کولیت اولسراتیو می‌تواند منجر به عوارضی مانند خونریزی شدید، سوراخ شدن روده و مگاکولون سمی (بزرگ شدن شدید کولون) شود. علت دقیق کولیت اولسراتیو نیز مانند کرون ناشناخته است اما تصور می‌شود، ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمونولوژیک در ایجاد آن نقش دارند. در این بیماری هم سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم خود بدن حمله می‌کند.
در رابطه با بیماری التهابی روده، بیشتر بخوانید.
تفاوت بیماری کرون و کولیت در علائم
بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، هر دو از بیماری‌های التهابی روده (IBD) هستند، اما تفاوت‌هایی در علائم آن‌ها وجود دارد. در حالی که هر دو بیماری می‌توانند باعث درد شکم، اسهال، خستگی و کاهش وزن شوند. برخی از علائم در یکی از این بیماری‌ها شایع‌تر است. به عنوان مثال، خونریزی مقعد، در کولیت اولسراتیو بیشتر دیده می‌شود، زیرا التهاب در این بیماری محدود به لایه مخاطی روده است و باعث ایجاد زخم‌های خونریزی‌دهنده می‌شود. در مقابل، بیماری کرون باعث فیستول، آبسه و تنگی روده می‌شود، اما این عوارض در کولیت اولسراتیو نادر است. همچنین، بیماری کرون می‌تواند علائم خارج روده‌ای مانند التهاب مفاصل، التهاب چشم و مشکلات پوستی ایجاد کند، در حالی که این علائم در کولیت اولسراتیو کمتر تطاهر می‌یابد. محل درد شکم نیز در این دو بیماری متفاوت می‌باشد؛ به‌طوری که درد ناشی از بیماری کرون، ممکن است در هر قسمتی از شکم رخ دهد، اما کولیت اولسراتیو، باعث بروز درد در قسمت پایین شکم می‌شود.
تفاوت کرون و کولیت در علت
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، علت دقیق بیماری کرون و کولیت اولسراتیو هنوز ناشناخته است، اما محققان بر این باورند که عوامل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی در ایجاد این بیماری‌ها نقش دارند. با این حال، برخی تفاوت‌ها در نحوه‌ی تأثیر این عوامل وجود دارد. به عنوان مثال، ژنتیک در ایجاد بیماری کرون نقش پررنگ‌تری دارد و خطر بروز این بیماری در افرادی که سابقه خانوادگی دارند، بیشتر است. از نظر عوامل محیطی، سیگار کشیدن یک عامل خطر مهم برای بیماری کرون محسوب می‌شود، در حالی که درمقابل، ایجاد کولیت اولسراتیو نقش محافطتی دارد. (البته سیگار کشیدن به‌طور کلی برای سلامتی مضر است و به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود برای پیشگیری از یک بیماری، ریسک بروز هزاران بیماری خطرناک دیگر را افزایش دهیم). از نظر ایمونولوژیک، بیماری کرون، به علت پاسخ غیرطبیعی سیستم ایمنی علیه باکتری‌ها یا سایر مواد موجود در روده بیشتر رخ می‌دهد. در حالی که در کولیت اولسراتیو، سیستم ایمنی به لایه مخاطی روده حمله می‌کند. تفاوت در مکانیسم و علت ایجاد این دو بیماری می‌تواند منجر به تفاوت در علائم و عوارض ناشی از آن‌ها شود.
| ویژگی | کرون | کولیت اولسراتیو |
| محل درگیری | هر قسمتی از لوله گوارش، اما بیشتر انتهای روده کوچک و ابتدای روده بزرگ | کولون (روده بزرگ) |
| عمق درگیری | تمام ضخامت دیواره (روده ترانس‌موکوزال) | لایه مخاطی و زیر مخاطی روده بزرگ |
| شکل ضایعات | ضایعات ناپیوسته با مناطق سالم در بین آن‌ها | ضایعات پیوسته که کل کولون را درگیر می‌کند. |
| فیستول و آبسه | شایع | نادر |
| تنگی روده | شایع | نادر |
| عوارض خارج از روده | شایع است (مثل التهاب چشم، پوست، کبد) | کمتر دیده می‌شود |
تشخیص کولیت اولسراتیو و کرون
تشخیص کولیت اولسراتیو و کرون می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا علائم این دو بیماری مشابه هستند. بنابراین پزشکان برای تشخیص این دو بیماری، از روش‌های مختلف و ترکیبی استفاده می‌کنند:
⦁ ابتدا، یک تاریخچه پزشکی کامل از بیمار گرفته می‌شود و علائم و سابقه خانوادگی او بررسی می‌شود.
⦁ سپس، پزشک با انجام معاینات فیزیکی، نشانه‌های مربوط به بیماری را تشخیص می‌دهد.
⦁ آزمایش خون و مدفوع نیز برای بررسی علائم التهاب، عفونت و کم‌خونی انجام می‌شود.
⦁ کولونوسکوپی با بیوپسی، روش طلایی برای تشخیص بیماری‌های التهابی روده است. در این روش یک لوله انعطاف‌پذیر، همراه یک دوربین به داخل روده بزرگ وارد می‌شود تا پزشک بتواند دیواره روده را مشاهده کند و نمونه‌های بافتی (بیوپسی) برای بررسی میکروسکوپی بردارد.
⦁ تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن و MRI نیز ممکن است برای بررسی میزان، محل التهاب و سایر عوارض احتمالی مانند فیستول و آبسه کمک کننده باشد.
در رابطه با سرطان روده بیشتر بخوانید.
درمان بیماری کرون و کولیت زخمی
هدف از درمان بیماری کرون و کولیت زخمی، کاهش التهاب، تسکین علائم، جلوگیری از عوارض و درنهایت بهبود کیفیت زندگی بیمار است. درمان این دو بیماری مشابه است و شامل دارودرمانی، تغییر سبک زندگی و در برخی موارد، جراحی می‌باشد.
⦁ دارودرمانی: با استفاده از داروهای ضدالتهاب (مانند آمینوسالیسیلات‌ها و کورتیکواستروئیدها)، داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی (مانند آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین) و داروهای بیولوژیک (مانند اینفلیکسیماب و آدالیموماب) انجام می‌شود. داروهای ضدالتهاب به کاهش التهاب دیواره‌ی روده کمک می‌کنند، در حالی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، فعالیت سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند و از حمله مجدد به بافت روده و پیشرفت بیماری، جلوگیری می‌کنند. داروهای بیولوژیک، پروتئین‌هایی هستند که به مولکول‌های موثر در روند التهاب متصل می‌شوند و فعالیت آن‌ها را مهار می‌کنند.
⦁ تغییر سبک زندگی: این روش، شامل رژیم غذایی مناسب، ترک سیگار و مدیریت استرس است. همچنین ورزش و فعالیت بدنی مناسب، تا حد زیادی به بهبود بیماری‌های التهابی روده کمک می‌کند.
⦁جراحی: در موارد شدید یا مقاوم به درمان، ممکن است، جراحی ضروری باشد. در کولیت اولسراتیو، جراحی شامل برداشتن کامل روده بزرگ (کولکتومی) است، در حالی که در کرون، جراحی با هدف حذف قسمت‌های آسیب‌دیده و ترمیم عوارضی مانند فیستول و تنگی روده انجام می‌شود.
عوارض بیماری کولیت اولسراتیو و کرون
بیماری کولیت اولسراتیو و کرون می‌توانند باعث ایجاد عوارض خطرناکی شوند و کیفیت زندگی بیماران را مختل کنند. خونریزی شدید، سوراخ شدن روده، مگاکولون سمی (بزرگ شدن قطر کولون که می‌تواند منجر به مرگ شود)، سرطان روده بزرگ، سوء تغذیه و کم‌خونی از عوارض شایع بیماری‌های التهابی روده هستند. در بیماری کرون، احتمال ایجاد عوارض دیگری مانند فیستول، آبسه و تنگی روده نیز وجود دارد. فیستول، یک کانال غیرطبیعی است که بین دو عضو مثل روده و پوست ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث عفونت و درد شود. آبسه، تجمع چرک در بافت‌های اطراف روده است که باید تخلیه شود تا عملکرد طبیعی عضو برگردد. تنگی روده، به باریک شدن روده اشاره دارد و منجر به انسداد روده و درد شدید می‌شود. علاوه بر این عوارض، هر دو بیماری می‌توانند منجر به علائم خارج روده‌ای مانند التهاب مفاصل، التهاب چشم، مشکلات پوستی و بیماری‌های کبدی شوند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به کاهش بروز این عوارض کمک کند.
پیشگیری از کولیت اولسراتیو و کرون
در حال حاضر، هیچ راه قطعی برای پیشگیری از کولیت اولسراتیو و کرون وجود ندارد، زیرا علت دقیق ایجاد این دو بیماری ناشناخته است. با این حال، برخی اقدامات می‌تواند به کاهش خطر بروز و یا کاهش شدت علائم ناشی از بیماری کمک کند. ترک سیگار یک اقدام مهم است، زیرا مصرف سیگار یک عامل خطر قوی برای بیماری کرون است. رژیم غذایی مناسب نیز می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری علائم این بیماری‌ها داشته باشد. مصرف غذاهای پر فیبر، میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل توصیه می‌شود، در حالی که مصرف غذاهای فرآوری‌شده، چرب و شیرین باید محدود شود. مدیریت استرس نیز می‌تواند به کاهش التهاب روده کمک کند. تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به کاهش استرس و بهبود سلامت عمومی کمک کند. همچنین، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های مفید روده) به بهبود سلامت روده و کاهش خطر ابتلا به IBD کمک می‌کنند. البته به خاطر داشته باشید، قبل از مصرف هرگونه مکمل غذایی، باید با پزشک خود مشورت کنید.
کلام پایانی
کرون و کولیت اولسراتیو از دسته بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش هستند و می‌توانند با ایجاد التهاب و آسیب در بافت لوله‌ی گوارش و خصوصاً روده‌ها، باعث بروز علائم ناخوشایندی در بیماران شوند. این دو بیماری، باوجود شباهت‌های فراوان، تفاوت‌های مهم و کلیدی دارند. علاوه بر این، برنامه‌ی درمانی آن‌ها نیز متفاوت است. البته این تفاوت‌های درمانی بسیار پیچیده و تخصصی هستند، اما می‌توان گفت که رژیم درمانی، مدت زمان درمان و در صورت نیاز به جراحی، نوع آن نیز با یکدیگر تفاوت دارد. بنابراین، برای درمان صحیح و بهبود کیفیت زندگی بیماران، لازم است با تفاوت‌های کرون و کولیت اولسراتیو آشنا شویم و این دو بیماری را از یکدیگر تشخیص دهیم. دکتر رضا قاسمیان، با سال‌ها تجربه در زمینه‌ی تشخیص و درمان بیماری‌های گوارشی، آماده‌ی ارائه‌ی مشاوره و درمان تخصصی برای بیماران مبتلا به کرون و کولیت اولسراتیو است. اگر به دنبال یک درمان مؤثر و علمی هستید، با اطمینان سلامت گوارش خود را به دستان توانمند ایشان بسپارید.
سوالات متداول
رژیم غذایی، در بهبود بیماری‌های التهابی روده مانند: کرون و کولیت اولسراتیو نقش مهمی دارد. هدف اصلی، کاهش التهاب و کنترل علائم بیماری است. در دوره تشدید بیماری، رژیم غذایی کم فیبر، بدون لاکتوز و کم چرب توصیه می‌شود. مصرف غذاهای فرآوری‌شده، تند و حاوی کافئین باید محدود شود. در دوره بهبودی، افزایش تدریجی فیبر، مصرف پروتئین کافی و نوشیدن آب فراوان، ضروری است. رژیم غذایی مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش نیاز به دارو کمک کند.
بله، بیماری‌های التهابی روده مانند کرون و کولیت اولسراتیو، به خصوص در صورت عدم کنترل مناسب می‌توانند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهند. التهاب مزمن در روده می‌تواند باعث تغییرات سلولی و در نهایت سرطان شود. مراجعه منظم به پزشک و انجام تست‌های غربالگری، برای بررسی و تشخیص زودهنگام هرگونه تغییر پیش‌سرطانی، ضروری است.
بله، استرس یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند علائم بیماری‌های التهابی روده مانند کرون و کولیت را تشدید کند. استرس باعث افزایش التهاب روده و تحریک سیستم ایمنی می‌شود. مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های آرام‌سازی مانند: مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق، به کاهش علائم کمک می‌کند. همچنین، خواب کافی و ورزش منظم نیز، در کاهش استرس و بهبود وضعیت کلی بیمار موثر است.
دیدگاهتان را بنویسید