افتادگی رکتوم یا روده: علل، علائم، تشخیص و درمان
افتادگی رکتوم یکی از بیماری‌هایی است که برخی از افرد به آن مبتلا می‌شوند. در این بیماری، بخشی از روده بزرگ به نام رکتوم، از محل خود در مقعد خارج می‌شوند. این اتفاق به دلیل ضعیف شدن ماهیچه‌هایی که رکتوم را در محل خود نگه می‌دارند، رخ می‌دهد. افتادگی روده معمولا باعث ایجاد علائمی شبیه به هموروئید می‌شود، اما تفاوت آن، این است که به طور خود به خودی از بین نمی‌رود و نیاز به جراحی برای درمان آن وجود دارد. در ادامه مقاله، علت، علائم، راه‌های تشخیص و درمان آن را بررسی می‌کنیم. تا انتهای مقاله، همراه باشید.
پایین افتادگی روده یا پرولاپس رکتوم چیست؟
پایین افتادگی روده یا رکتوم (Rectal prolapse) به معنای خروج رکتوم (بخشی از روده بزرگ)، از محل خود در روده به داخل کانال مقعدی یا حتی خارج شدن از مقعد است. رکتوم آخرین بخش روده بزرگ، قبل از مقعد است که در آن مدفوع برای خروج از بدن جمع می‌شود. وقتی مدفوع وارد رکتوم می‌شود، میل به اجابت مزاج را تحریک می‌کند و شبکه‌ای از ماهیچه‌ها مدفوع را از طریق مقعد به بیرون هدایت می‌کنند. اما، زمانی که پرولاپس رکتوم رخ دهد، رکتوم به شکل تلسکوپ به داخل کانال مقعد می‌رود و گاهی اوقات از طرف دیگر آن خارج می‌شود.
اصطلاح پرولاپس توسط پزشکان برای توصیف وضعیتی استفاده می‌شود که هر عضوی از بدن از موقعیت طبیعی خود خارج شود. برخی از ضعف‌ها با افزایش سن طبیعی است، همچنین زایمان، یبوست مزمن یا اسهال نیز بر روده تاثیر می‌گذارند.
علت پایین افتادگی روده چیست؟
افتادگی روده به دلیل ناتوانی ماهیچه‌هایی است که رکتوم را در محل خود نگه می‌دارند رخ می‌دهد. عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- سن: با بالا رفتن سن، عضلات روده ضعیف می‌شوند و باعث ایجاد افتادگی رکتوم می‌شوند.
- بارداری و زایمان: فشار زیادی که در طول بارداری و زمان زایمان بر لگن و روده وارد می‌شود، باعث ضعف عضلات و پرولاپس رکتوم می‌شود.
- آسیب یا جراحی قبلی: در صورت داشتن سابقه آسیب یا جراحی در منطقه لگن، عضلات پشتیبان ضعیف شده و باعث پرولاپس روده می‌شوند.
- یبوست مزمن یا اسهال: زمانی که به روده فشار زیادی بر اثر یبوست مزمن یا اسهال وارد می‌شود، باعث ضعیف شدن عضلات و افتادگی روده می‌شود.
- عفونت‌های انگل روده‌ای: برخی از عفونت‌ها و انگل روده، عضلات و بافت‌های پشتیبان رکتوم را ضعیف می‌کنند. این وضعیت نیز باعث افتادگی رکتوم می‌شود.
- سرفه یا عطسه شدید: فشار زیاد و مکرری که در نتیجه سرفه یا عطسه شدید ایجاد می‌شود نیز عضلات رکتوم را ضعیف کرده و پرولاپس رکتوم را ایجاد می‌کند.
- آسیب نخاع یا عصبی: آسیب به نخاع یا سیستم عصبی نیز باعث ضعف عضلات و افتادگی روده می‌شود.
- فیبروز سیستیک: فیبروز سیستیک، یک بیماری ژنتیکی است که باعث تخریب بافت‌های مختلف بدن می‌شود.
علائم پایین افتادگی رکتوم
مانند بیماری‌های دیگر، پرولاپس روده نیز علائمی را به همراه دارد. نشانه‌های این بیماری معمولا عبارتند از:
- احساس فشار یا برآمدگی در مقعد: هنگامی که به پرولاپس رکتوم مبتلا شوید، در مقعد خود احساس فشار می‌کنید. همچنین، این احتمال وجود دارد که برآمدگی‌هایی را در مقعد احساس کنید.
- باقی ماندن چیزی در مقعد: بعد از مدفوع کردن، حس می‌کنید که چیزی در داخل مقعد باقی مانده و تمامی مدفوع خارج نشده است.
- توده قرمز و گوشتی: در برخی شرایط یک توده قرمز و گوشتی که از مقعد آویزان شده قابل مشاهده است. این توده معمولا پرولاپس رکتوم است که بیرون زده است.
- نشت مخاط، مدفوع یا خون: در بعضی شزایط نیز مخاط، مدفوع یا خون از مقعد شما نشت می‌کند.
- درد یا خارش مقعد: درد یا خارش در منطقه مقعد نیز شاید به علت افتادگی روده باشد.
همچنین در مورد دیورتیکولیت و التهاب روده بزرگ نیز بخوانید.
پایین افتادگی روده در زنان
پرولاپس رکتوم روی هر دو جنس تاثیر می‌گذارد، اما برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که زنان در معرض بیشتری قرار دارند. این امر معمولا به دلیل عواملی مانند زایمان و تغییرات آناتومیکی که در زنان رخ می‌دهد است. اما، این بیماری در مردان نیز رخ می‌دهد، به خصوص در افرادی که سابقه یبوست مزمن دارند.
پایین افتادگی رکتوم در کودکان
کودکان نسبت به مردان و زنان بسیار کمتر دچار پرولاپس رکتوم می‌شوند. در واقع، این بیماری در برخی از کودکان خردسال رخ می‌دهد. علت‌های ابتلای کودکان به افتادگی روده، معمولا اسهال مزمن یا فیبروز کیستیک هستند. در این گروه سنی، پرولاپس رکتوم معمولا بهبود خوبی دارد و به طور خودبه‌خود درمان می‌شود.
تقریبا حدود ۲.۵ نفر در هر ۱۰۰۰ نفر، در خطر ابتلا به پرولاپس رکتوم هستند. با وجود این که پرولاپس روده شایع نیست، اما برای افرادی که این وضعیت را تجربه می‌کنند، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
پایین افتادگی رکتوم چگونه رخ می‌دهد؟
افتادگی رکتوم در افراد مختلف به صورت‌های متفاوتی رخ می‌دهد. در پرولاپس داخلی، روده شما تا حدی به داخل مقعد می‌رود، اما از طرف دیگر بیرون نمی‌زند. اما در پرولاپس مخاطی، پوشش داخلی روده شما از مقعد خارج می‌شود. پرولاپس خارجی زمانی رخ می‌دهد که کل رکتوم بیرون زده باشد. در مراحل اولیه بیماری، افتادگی فقط زمانی اتفاق می‌افتد که دستگاه گوارش فعالیت دارد، اما با پیشرفت بیماری، وضعیت بیرون زدگی بدتر می‌شود.
تشخیص پرولاپس رکتوم داریم و هموروئید
تشخیص صحیح بین پرولاپس رکتوم و بواسیر خارجی، کار سختی است. زیرا این دو بیماری علائم مشابهی دارند. به همین دلیل بسیاری از افراد این دو بیماری را با هم اشتباه می‌گیرند. هموروئید رگ‌های خونی متورم در مقعد است و باعث خارش، درد و خونریزی می‌شود. همچنین در برخی شرایط بواسیر به شدت شبیه به افتادگی رکتوم مخاطی به نظر می‌رسد. در هر دو بیماری، پرولاپس رکتوم و هموروئید پوشش مخاطی قرمز و گوشتی ایجاد می‌شود.
علاوه‌بر این هموروئید و پرولاپس رکتوم در طول بارداری و پس از آن یا به علت یبوست مزمن یا اسهال رخ می‌دهند. اما، بهتر است بدانید که پرولاپس رکتوم معمولا به صورت مزمن و پیشرونده است و علائم آن تغییر می‌کنند. در مقابل بواسیر داخلی اگر خفیف باشد معمولا موقت است و پس از یک هفته یا بیشتر از بین می‌رود. برای تشخیص دقیق و درست، توصیه می‌کنیم به دکتر قاسمیان فوق تخصص جراحی‌های کلن و رکتوم مراجعه کنید.
تشخیص پایین افتادگی رکتوم
برای تشخیص پرولاپس رکتوم، پزشک، ابتدا سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. بعد بررسی سابقه پزشکی، ناحیه رکتوم شما معاینه می‌شود. برای تایید تشخیص یا رد سایر مشکلات معمولا از آزمایش‌هایی استفاده می‌شود که عبارتند از:
- آزمایش رکتوم
- دفکوگرافی با استفاده از اشعه ایکس یا MRI
- مانومتری آنورکتال تست نوار مقعد برای اندازه‌گیری قدرت و سفتی اسفنکترهای مقعدی
- تنقیه باریم که مجموعه‌ای از تصویربرداری اشعه ایکس از دستگاه گوارش تحتانی است
- کولونوسکوپی برای بررسی داخل روده بزرگ
- الکترومیوگرافی (EMG) که علاو بر بررسی آسیب عصبی، هماهنگی عضلات را نیز بررسی می‌کند
درمان پایین افتادگی روده
چندین روش جراحی برای رفع افتادگی رکتوم وجود دارد. اینکه کدام روش برای شما مناسب است، به شرایط خاص شما بستگی دارد. یکی از روش‌های درمانی برای افرادی که از افتادگی رکتوم رنج می‌برند، رکتوپکسی است. در این روش، جراح رکتوم را به موقعیت اولیه خود در لگن باز می‌گرداند. در این روش، با استفاده از بخیه‌های دائمی، رکتوم به دیواره پشتی لگن متصل می‌شود. برای انجام این جراحی معمولا از جراحی باز شکم یا جراحی کم تهاجمی لاپاروسکوپی استفاده می‌شود.
جراحی رکتال یا پرینه نیز یک گزینه جراحی است که به جای جراحی شکم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش جراح از طریق مقعد به پرولاپس رکتوم نزدیک می‌شود. جراحی رکتوم همیشه نیاز به بیهوشی عمومی ندارد و در برخی افراد از بی حسی اپیدورال استفاده می‌شود. اگر پرولاپس شما بسیار جزئی است یا رکتوم شما در خارج گیر کرده، جراحی رکتوم یا پرینه گزینه بهتری است.
آیا پایین افتادگی روده بدون درمان‌های پزشکی از بین می‌رود؟
پرولاپس رکتوم خود به خود از بین نمی‌رود و در افراد بالغ، معمولا نیاز به درمان جراحی دارد. برای درمان این بیماری، روش‌های جراحی مانند نصب پروتزهای حمایتی یا جراحی تقویت عضلات کف لگن انجام می‌شود. در بعضی موارد، نیز اقدامات غیر جراحی مانند تغییر در رژیم غذایی و ورزش‌های تقویتی مرتبط نیز مفید است.
اگر پایین افتادگی رکتوم را درمان نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر افتادگی رکتوم درمان نشود، احتمال ابتلا به عوارض جدی و خطرناک وجود دارد. یکی از این عوارض، بی اختیاری مدفوع است. با ادامه کشش عضلات مقعدی، برای نگه داشتن مدفوع مشکل پیدا می‌کنید. یبوست نیز یکی از عوارض شایع پرولاپس رکتوم درمان نشده است. انباشته شدن مواد در راست روده و مشکلات در هماهنگی عضلانی باعث مشکلات در تخلیه مدفوع و یبوست می‌شود.
در صورت عدم درمان افتادگی رکتوم، به دلیل اصطکاک و فشار در مقعد زخم‌های روده ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها نیز باعث خونریزی می‌شوند که این وضعیت نیز باعث کمبود آهن و کم خونی می‌شود.
چگونه از بروز پایین افتادگی رکتوم بعد از درمان جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از ابتلا به افتادگی روده، بهتر است عضلات کف لگن را تقویت کنید. یکی از راه‌های تقویت کف لگن، تمرینات کگل است. این تمرینات به شما کمک می‌کنند تا عضلات لگن خود را تقویت کنید. همچنین، از بی‌اختیاری ادرار نیز جلوگیری می‌کند.
سخن پایانی
هر چند مشکلات روده در ابتدا به نظر بی‌خطر هستند، اما اگر به آن‌ها بی‌توجهی کنید، با گذشت زمان وخیم‌تر می‌شوند. اگر قبلا با مشکلات روده مواجه شده‌اید، بهتر است به سرعت به پزشک خود مراجعه کنید. در بیشتر موارد جراحی برای رفع پایین افتادگی رکتوم موثر است، اما در برخی از افراد، این مشکل مجددا ایجاد می‌شود. اهمیت دادن به مشکلات روده و درمان آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا بهبودی را تجربه کنید و از کیفیت زندگی بهتری برخوردار شوید. همچنین بهتر است که با پزشک خود در مورد درمان‌های مختلف و راهکارهای ممکن صحبت کرده تا بهترین گزینه را برای خودتان انتخاب کنید.
دیدگاهتان را بنویسید