بواسیر یا هموروئید چیست + راه‌های تشخیص و درمان
هموروئید یا بواسیر، یکی از مشکلات پزشکی شایع است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه میشوند. این بیماری مربوط به وریدهای بزرگ و کوچکی است که به علت انسداد، التهاب و تورم، علائم ناخوشایندی را برای افراد ایجاد می‌کنند. در این مقاله، به بررسی علت‌ها، علائم و راهکارهای درمانی هموروئید خواهیم پرداخت. از آن‌جا که هموروئید می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، اطلاعاتی درباره علائم اولیه و نحوه تشخیص صحیح آن برای تشخیص و درمان سریع و موثر اهمیت بسیاری دارد. در ادامه، علل مختلف ایجاد هموروئید را بررسی خواهیم کرد. از جمله این علل می‌توان به افزایش فشار خون در وریدها، اختلالات عملکرد روده، بارداری و زایمان، عوامل ژنتیکی و همچنین فشار یا آسیب به وریدها اشاره کرد. همچنین، به بررسی علائم شایع هموروئید از جمله خونریزی، خارش، سوزش و تورم خواهیم پرداخت. برای آشنایی با این موارد، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
بواسیر یا هموروئید چیست؟
هموروئید (Hemorrhoid) یا بواسیر، وریدهای متورم و بزرگ شده‌ای هستند که در داخل و خارج مقعد و راست روده شما ایجاد میشوند. وظیفه رگ‌های مقعد کنترل مدفوع است. این بیماری معمولا دردناک است و باعث خونریزی مقعد میشوند. وریدها در این منطقه به علت فشار زیاد، تحت تأثیر قرار می‌گیرند و بطور موضعی یا در داخل رکتوم و آنوس (قسمت پایینی روده بزرگ) متورم میشوند. هموروئید ممکن است به دو شکل داخلی یا خارجی ظاهر شود. در هموروئید داخلی، تورم و التهاب در داخل روده بزرگ و ناحیه مقعد رخ می‌دهد، در حالی که هموروئید خارجی در ناحیه خارجی مقعد و زیر پوست اطراف آن شکل می‌گیرد. هر یک از این انواع می‌تواند علائم و عوارض خاص خود را داشته باشد. هموروئید خارجی در خارج از آنوس قرار می‌گیرد و ممکن است با خونریزی، خارش، سوزش و تورم همراه باشد.
محققان کلیولند می‌گویند: تمام افراد هموروئید دارند، اما زمانی که هموروئید متورم و بزرگ می‌شود، تبدیل به بیماری می‌شود و علائمی مانند درد، خونریزی و… ایجاد می‌کند.
چه کسانی به بواسیر مبتلا میشوند؟
به صورت کلی تمام افراد احتمال دارد که به بواسیر مبتلا شوند. اما از آن‌جایی که هموروئید مدتی طول می‌کشد تا ایجاد شود، در کودکان بسیار نادر است. در واقع برخی شرایط وجود دارد که باعث ایجاد این بیماری میشوند. این عوامل خطر که مشخص می‌کنند چه کسانی در معرض ابتلا به این بیماری هستند، عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- بارداری
- داشتن رژیم غذایی کم فیبر
- یبوست مزمن یا اسهال
- افرادی که به طور مداوم و مستمر اجسام سنگین بلند می‌کنند (وزنه برداران و کارگران)
- افرادی که بر روی توالت فرنگی برای مدت طولانی می‌نشینند
- افرادی که برای اجابت مزاج (دفع مدفوع) فشار زیادی به مقعد وارد می‌کنند.
در مورد اینکه آیا بواسیر قابل انتقال است، بیشتر بخوانید.
انواع بواسیر
معمولا هموروئید در داخل یا خارج راست روده ایجاد می‌شود. نوع این بیماری بستگی به محل تورم ورید دارد. به صورت کلی انواع مختلف هموروئید عبارتند از:
- بواسیر خارجی
- بواسیر داخلی
- پرولاپس
بواسیر خارجی
در بواسیر خارجی وریدهای متورم در زیر پوست اطراف مقعد شما ایجادمی‌شود. هموروئید خارجی می‌تواند دردناک و همراه با خارش باشد. گاهی اوقات منجر به خونریزی نیز می‌شود. این وضعیت خطرناک نیست، اما با خود علائمی به همراه دارد. یبوست و زور زدن هنگام اجابت مزاج یکی از شایع‌ترین دلایل ایجاد هموروئید خارجی است. فشار مداوم روی رگ‌های ناحیه مقعد باعث التهاب و تورم آن‌ها می‌شود. تشخیص هموروئید خارجی معمولاً توسط پزشک با معاینه فیزیکی انجام می‌شود. پزشک با بررسی ناحیه مقعد می‌تواند وجود هموروئید و شدت آن را تشخیص دهد.
بواسیر داخلی
وریدهای متورم در داخل راست روده شما تشکیل میشوند. رکتوم بخشی از سیستم گوارشی شماست که کولون (روده بزرگ) را به مقعد متصل می‌کند. بواسیر داخلی ممکن است خونریزی کند، اما معمولاً دردناک نیست. هموروئید داخلی نوعی بیماری است که در آن رگ‌های خونی در قسمت تحتانی راست روده و مقعد متورم میشوند. این رگ‌ها به طور معمول به عنوان بالشتک عمل می‌کنند و به کنترل مدفوع کمک می‌کنند اما زمانی که متورم یا ملتهب شوند، باعث ایجاد ناراحتی و مشکلاتی میشوند.
پرولاپس
این احتمال وجود دارد که هموروئید داخلی و خارجی پرولاپس داشته باشند. پرولاپس به این معنی است که در خارج از مقعد شما کشیده و برآمده میشوند. این هموروئیدها بیشتر از دو نوع دیگر احتمال خونریزی دارند و معمولا باعث درد میشوند. در مورد پرولاپس مقعد، بخشی از راست روده (روده بزرگ) از محل طبیعی خود بیرون زده و وارد کانال مقعد می‌شود. این بیرون‌زدگی می‌تواند جزئی یا کامل باشد و در هنگام دفع مدفوع، سرفه یا فعالیت بدنی بدتر شود.
چه تفاوتی بین هموروئید و شقاق وجود دارد؟
تفاوت هموروئید و شقاق در این است که ورم کردن وریدها باعث بواسیر می‌شود و پارگی در پوشش مقعد باعث ایجاد شقاق مقعدی می‌شود. بواسیر و شقاق، علائم مشابهی مانند: خارش، درد و خونریزی ایجاد می‌کنند. تفاوت‌های اصلی بین شقاق و هموروئید عبارتند از:
- نوع بیماری: شقاق مقعدی به ترک یا شکاف در پوست یا غشاء مقعد اشاره دارد، در حالی که هموروئید نتیجه تورم و التهاب وریدهای مقعد است.
- مکان یا ناحیه بیماری: شقاق مقعدی به عنوان یک ترک در پوست یا غشاء مقعد اتفاق می‌افتد، اغلب در ناحیه پایینی مقعد قرار می‌گیرد. اما بواسیر شامل تورم وریدها در داخل و خارج از آنوس است.
- علل: شقاق مقعدی معمولاً ناشی از تنش و کشیدگی شدید در ناحیه مقعد است. علل بواسیر شامل فشار زیاد بر روی وریدها، تغییرات در عملکرد روده، بارداری و زایمان و عوامل ژنتیکی هستند.
علت بواسیر چیست؟
زور زدن هنگام اجابت مزاج، به وریدهای مقعد یا راست روده فشار وارد می‌کند و باعث ایجاد هموروئید می‌شود. هر نوع زور زدنی که باعث افزایش فشار بر روی شکم یا اندام تحتانی شما شود، باعث متورم و ملتهب شدن سیاهرگ‌های مقعد می‌شود. اصلی‌ترین علت‌های این بیماری عبارتند از:
- فشار آوردن هنگام دفع مدفوع: یکی از شایع‌ترین دلایل بواسیر فشارآوردن هنگام دفع مدفوع است. زور زدن طولانی‌مدت هنگام اجابت مزاج فشار زیادی به رگ‌های ناحیه مقعد وارد می‌کند.
- یبوست مزمن: مدفوع سفت و خشک فشار زیادی به رگ‌های خونی مقعد وارد می‌کند. از این رو یبوست مزمن می‌تواند از علت‌های بواسیر به شمار رود.
- اسهال مزمن: اسهال مکرر باعث تحریک بافت‌های مقعد و التهاب رگ‌ها می‌شود.
- بارداری: افزایش فشار داخل شکمی در دوران بارداری می‌تواند رگ‌ها را متورم کند.
- چاقی و اضافه وزن: اضافه وزن فشار زیادی به رگ‌های خونی وارد می‌کند. افراد مبتلا به اضافه وزن و چاقی در صورت ابتلا به این بیماری، با سختی بسیاری مواجه میشوند.
- نشستن طولانی مدت: نشستن به مدت طولانی به خصوص در توالت، می‌تواند باعث افزایش فشار در ناحیه مقعد شود.
- سرفه مزمن: سرفه‌های شدید و طولانی مدت نیز می‌توانند باعث ایجاد فشار در ناحیه مقعد شوند.
- ورزش‌های سنگین: برخی ورزش‌ها مانند وزنه‌برداری که فشار زیادی به ناحیه شکم وارد می‌کنند، می‌توانند خطر ابتلا به بواسیر را افزایش دهند.
- ژنتیک: برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به بواسیر هستند.
علائم هموروئید
بواسیر داخلی به ندرت باعث درد می‌شود که معمولاً قابل احساس نیست، مگر اینکه پرولاپس داشته باشد. بسیاری از افراد مبتلا به هموروئید داخلی نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند، زیرا این نوع بیماری علائمی ندارند. یکی از علائم بواسیر داخلی دیدن خون روی دستمال توالت، مدفوع یا کاسه توالت است. به این نشانه‌ها خونریزی مقعدی گفته می‌شود. علائم هموروئید خارجی عبارتند از:
- خارش مقعد: هنگامی که رگ‌های خونی در ناحیه مقعد متورم میشوند، باعث التهاب و تحریک بافت اطراف میشوند. این التهاب می‌تواند باعث خارش شدید شود.
- توده‌های سفت و دردناک در نزدیکی مقعد: گاهی اوقات، خون داخل رگ‌های متورم لخته می‌شود. این لخته‌ها باعث میشوند که توده‌ها سفت‌تر و دردناک‌تر شوند.
- درد در مقعد: درد حاد معمولاً با لخته شدن خون در هموروئید همراه است. این نوع درد شدید و ناگهانی است و ممکن است با نشستن طولانی مدت یا اجابت مزاج تشدید شود.
- خونریزی از رکتوم: خونریزی از رکتوم (راست روده) یکی از شایع‌ترین علائم هموروئید یا بواسیر است. این خونریزی معمولاً به دلیل پارگی رگ‌های خونی متورم در ناحیه مقعد رخ می‌دهد.
چه شرایطی باعث بروز علائم بواسیر می‌شود؟
اختلالات مختلف گوارشی نیز باعث خونریزی مقعدی و سایر علائم مشابه هموروئید می‌شود. برخی از این اختلالات خطرناک هستند. به همین دلیل، مهم است که به متخصص اطلاع دهید که چه زمانی این علائم را دارید. بیماری‌های روده که می‌توانند باعث خونریزی شوند عبارتند از:
- سرطان روده بزرگ
- بیماری کرون
- کولیت زخمی
عوارض بواسیر
هموروئید یک بیماری دردناک و ناراحت کننده است، اما باعث ایجاد مشکلات جدی نمی‌شود. به ندرت افراد مبتلا به هموروئید دچار عوارض خاص این بیماری میشوند. عوارض این بیماری عبارتند از:
- لخته شدن خون در هموروئید خارجی: لخته شدن خون یکی از شایع‌ترین عوارض بواسیر است. لخته شدن خون در رگ‌های متورم، باعث ایجاد توده‌های دردناک و سفت در ناحیه مقعد می‌شود. این توده‌ها معمولاً به خودی خود طی چند روز جذب میشوند، اما در برخی موارد ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشند.
- عفونت: هموروئیدهای ملتهب و آسیب‌دیده ممکن است عفونی شوند. عفونت هموروئید می‌تواند باعث تب، لرز و افزایش درد شود.
- آنمی: خونریزی مزمن ناشی از بواسیر می‌تواند منجر به کم‌خونی (آنمی) شود. آنمی باعث احساس خستگی، ضعف و رنگ‌پریدگی می‌شود.
- بی‌اختیاری مدفوع: در موارد شدید و مزمن، بواسیر می‌تواند باعث بی‌اختیاری مدفوع شود. این عارضه معمولاً به دلیل آسیب به عضلات اسفنکتر مقعد رخ می‌دهد.
تشخیص بواسیر
معمولا اولین راه تشخیص بواسیر، معاینه فیزیکی و بررسی علائم بیمار است. ما معمولا این بیماری را در اولین جلسه ویزیت که بیمار به ما مراجعه می‌کند، تشخیص می‌دهیم. اما، برای تایید تشخیص یا در شرایطی که با معاینه فیزیکی تشخیص قطعی امکان‌پذیر نباشد، از روش‌های تشخیصی دیگر استفاده می‌کنیم که عبارتند از:
- معاینه دیجیتال رکتوم: در این روش پزشک یک انگشت دستکش دار و روغن کاری شده را وارد رکتوم بیمار می‌کند تا وریدهای متورم را احساس کند.
- آنوسکوپی: پزشک از یک آنوسکوپ (لوله روشن) برای مشاهده پوشش مقعد و رکتوم استفاده می‌کند.
- سیگموئیدوسکوپی: در این روش از یک سیگموئیدوسکوپ (لوله روشن با دوربین) برای مشاهده داخل قسمت پایینی (سیگموئید) کولون و رکتوم بیمار استفاده می‌شود. انواع روش‌های آن، شامل سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر و سیگموئیدوسکوپی سخت (پروکتوسکوپی) میشوند.
این احتمال وجود دارد که پزشک برای تایید یافته‌های سایر آزمایشات یا بررسی علائم سرطان روده بزرگ کولونوسکوپی انجام دهد.
روش‌های درمان بواسیر
اگر علائم بواسیر بدتر شود یا در زندگی روزمره یا خواب شما اختلال ایجاد کند و اگر علائم پس از یک هفته درمان خانگی درمان نشوند، باید به پزشک مراجعه کنید. روش‌های درمان بیماری هموروئید که توسط متخصص انتخاب می‌شود به عوامل مختلفی بستگی دارد. این روش‌های درمانی عبارتند از:
- بستن باند لاستیکی: یک نوار لاستیکی کوچک که در اطراف پایه هموروئید قرار می‌گیرد، جریان خون را به ورید قطع می‌کند.
- انعقاد الکتریکی: جریان الکتریکی جریان خون را به هموروئید متوقف می‌کند.
- انعقاد مادون قرمز: یک کاوشگر کوچک در رکتوم قرار داده می‌شود و گرما را برای درمان هموروئید، به ناحیه بیماری منتقل می‌کند.
- اسکلروتراپی: در این روش یک ماده شیمیایی به ورید متورم تزریق می‌شود و بافت هموروئید را از بین می‌برد.
درمان بواسیر در خانه
بواسیر معمولا خود به خود بدون درمان از بین می‌رود، مخصوصا اگر شدید نباشد. از بین رفتن علائمی مانند درد و خونریزی، معمولا یک هفته یا کمی بیشتر طول می‌کشد. به صورت کلی اقدامات درمانی بیماری هموروئید در خانه عبارتند از:
- استفاده از داروهای حاوی لیدوکائین یا هیدروکورتیزون در ناحیه آسیب دیده (حتما باید توسط پزشک تایید و تجویز شوند)
- نوشیدن مقادیر کافی آب
- مصرف فیبر را از طریق رژیم غذایی و مکمل‌ها افزایش دهید. سعی کنید حداقل ۲۰ تا ۳۵ گرم فیبر در روزانه دریافت کنید
- ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در روز در وان آب گرم بمانید
- برای رفع یبوست از ملین‌های طبیعی یا دارویی استفاده کنید
- از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای درد و التهاب استفاده کنید
همچنین تفاوت بواسیر و سرطان روده بزرگ را نیز بشناسید.
جراحی بواسیر
جراحی بواسیر زمانی توصیه می‌شود که روش‌های درمانی محافظه‌کارانه مانند تغییر رژیم غذایی، مصرف داروها و استفاده از پمادها موثر واقع نشوند یا بیماری به مرحله‌ای پیشرفته رسیده باشد که کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. جراحی بواسیر با هدف برداشتن یا کاهش اندازه هموروئیدها انجام می‌شود. انواع مختلفی از جراحی بواسیر وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب روش جراحی مناسب به نوع بواسیر، شدت علائم و نظر پزشک بستگی دارد. از جمله روش‌های رایج جراحی بواسیر می‌توان به هموروئیدکتومی (برداشتن هموروئید)، لیگاسیون با باند لاستیکی و روش‌های لیزری اشاره کرد. پس از جراحی، بیمار معمولاً به مدت چند روز در بیمارستان بستری می‌شود و سپس به مراقبت‌های خانگی نیاز خواهد داشت. دوره بهبودی پس از جراحی بسته به نوع روش جراحی و شرایط فردی بیمار متفاوت است. روش‌های مختلفی برای جراحی هموروئید وجود دارد که عبارتند از:
- هموروئیدکتومی: این روش جراحی هموروئیدهای خارجی بزرگ یا پرولاپس داخلی را از بین می‌برد.
- منگنه زدن بواسیر: در این روش، ابزار منگنه، هموروئید داخلی را از بین می‌برد یا هموروئید داخلی را به داخل مقعد شما می‌کشد و آن را در آن‌جا نگه می‌دارد.
جراحی بواسیر توسط دکتر قاسمیان
دکتر قاسمیان، فوق‌تخصص جراحی کولورکتال (روده بزرگ، راست‌روده و مقعد) و لاپاراسکوپی پیشرفته هستند. ایشان در زمینه جراحی‌های لاپاراسکوپی سرطان‌های کولون و رکتوم پیشرفته، جراحی چاقی (از جمله اسلیو و بای‌پس معده) و همچنین جراحی‌های زیبایی مرتبط با چاقی تخصص دارند. بسیاری از بیماران با موفقیت توسط ایشان تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند و نتایج بسیار مثبتی به دست آورده‌اند. علاوه بر این، دکتر قاسمیان در زمینه جراحی لیزری بیماری‌های ناحیه نشیمنگاه مانند فیستول، شقاق، هموروئید، آبسه و کیست مویی نیز دارای فوق‌تخصص هستند. بنابراین، تمام ویژگی‌هایی که برای انتخاب بهترین جراح جهت درمان بواسیر (هموروئید) نیاز است، در ایشان وجود دارد.
روش‌های پیشگیری از هموروئید
با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری هموروئید افزایش پیدا می‌کند. بنابراین بهتر است راه‌های پیشگیری از این بیماری را بدانید و این اقدامات را انجام دهید. اقداماتی که به جلوگیری از سفت شدن مدفوع و یبوست که منجر به هموروئید می‌شود کمک می‌کنند، عبارتند از:
- زیاد روی توالت ننشینید
- برای اجابت مزاج فشار زیادی به خود وارد نکنید
- اجابت مزاج را به تعویق نیندازید
- در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید
- از غذاهای پرفیبر (میوه‌های تازه، سبزیجات و غلات کامل) بیشتر استفاده کنید.
- از نظر بدنی فعال بمانید، این کار به حرکت روده برای دفع مدفوع کمک می‌کند
- ملین مصرف کنید یا از تنقیه استفاده کنید. (فقط طبق توصیه پزشک)
کلام پایانی
هموروئید یکی از مشکلات بدن است که بسیاری از افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین باعث تورم، خونریزی و علائم ناخوشایند دیگری می‌شود که بر روی فعالیت‌های روزمره تأثیر می‌گذارد. با توجه به اهمیت تشخیص دقیق و درمان صحیح، توصیه می‌شود که همواره با متخصصان با تجربه مشورت کنید تا بتوانید بهترین راه‌حل‌ها را برای مدیریت و بهبود وضعیت خود پیدا کنید. دکتر قاسمیان با ارائه مشاوره‌های تخصصی و درمانی، می‌توانند شما را در مراحل تشخیص و درمان راهنمایی کنند.
سوالات متداول
اگر خونریزی شدید، درد شدید یا برآمدگی‌هایی که به درمان خانگی پاسخ نمی‌دهند دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.
هموروئید معمولاً خطرناک نیست، اما در موارد نادر، خونریزی شدید یا عفونت می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.
دیدگاهتان را بنویسید