هماتوم پری آنال یا هماتوم مقعدی: علائم، علت، تشخیص و درمان
هماتوم مقعدی یا هماتوم پری آنال بیماری است که بر اثر تجمع خون در بافت‌های اطراف مقعد ایجاد میشود و کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار میدهد. هماتوم مقعدی شیوع بالایی دارد و میتواند هر شخصی را درگیر کند. تاکنون تعداد زیادی از علل ایجاد این بیماری شناخته شده است. همچنین راههای بسیاری برای درمان این بیماری معرفی شده است. برای آشنایی بیشتر با هماتوم پری‌آنال و روشهای درمان آن تا پایان مقاله همراه ما باشید.
هماتوم مقعدی چیست؟
تجمع خون در بافت اطراف مقعد به علت آسیب و پارگی رگ‌های خونی، موجب ایجاد هماتوم پری‌آنال میشود. گاهی خونریزی از رگ به حدی است که به سطح پوست رسیده و به صورت برجستگی آبی‌رنگ دیده میشود. اندازه‌ی هماتوم پری‌آنال با توجه به میزان آسیب و خونریزی رگ در بیماران مختلف، متفاوت است. هرچه اندازه هماتوم بزرگ‌تر باشد، حساسیت به لمس و درد در در اثر فعالیت‌های روزمره نیز بیشتر خواهد بود. در صورتی که خون داخل هماتوم لخته شود، درد بیمار افزایش می‌یابد.
علائم هماتوم مقعد
هماتوم پری آنال به شکل کبودی آبی‌رنگ و یا تجمع بنفش رنگ خون در اطراف مقعد دیده میشود. علائم هماتوم پری آنال بسته به اندازه هماتوم متفاوت است. رایج‌ترین علائم هماتوم پری‌آنال شامل موارد زیر است:
- درد خفیف تا متوسط با توجه به اندازه‌ی هماتوم
- تورم و برجستگی پوست اطراف مقعد
- وجود خون در مدفوع
- دشواری هنگام نشستن
علت هماتوم مقعدی
هماتوم پری آنال یا مقعدی به علت خونریزی و آسیب رگ‌های اطراف مقعد ایجاد میشود. رگ‌های اطراف مقعد بسیار ظریف و نسبت به فشار حساس هستند؛ در نتیجه عوامل بسیاری میتواند باعث آسیب و ایجاد هماتوم پری آنال شود. در ادامه به معرفی برخی از شایع‌ترین علل ایجادکننده هماتوم مقعدی می‌پردازیم:
- یبوست مزمن و طولانی‌مدت و زور زدن هنگام دفع مدفوع: یبوست مزمن با دفع مدفوع سفت و همچنین زورزدن هنگام دفع مدفوع باعث افزایش فشار و آسیب عروق مقعدی میشود. آسیب به عروق نیز باعث ایجاد هماتوم پری‌آنال می‌گردد.
- حمل اجسام سنگین: حمل اجسام سنگین با افزایش فشار داخل شکمی باعث آسیب به عروق مقعدی و کف لگن شده و این موضوع باعث ایجاد هماتوم مقعدی میشود.
- بارداری و زایمان: هم‌زمان با رشد جنین و بزرگ شدن رحم، به سایر ارگانهای شکم از جمله روده‌ها فشار وارد میشود و این فشار به عروق مقعدی نیز اعمال و باعث آسیب و تشکیل هماتوم پری آنال می‌گردد.
- پاره شدن هموروئید: هموروئید یک بالشتک عروقی است که در اثر فشار طولانی‌مدت به روده‌ها، مانند فشار ناشی از یبوست مزمن و بارداری، دچار تورم و بیرون‌زدگی از ناحیه مقعد میشود. در صورت پارگی این بالشتک‌های عروقی، هماتوم اطراف مقعد تشکیل میشود.
- اختلالات همراه با خونریزی مانند هموفیلی: اختلالات همراه با خونریزی و کمبود فاکتورهای انعقادی باعث میشود تا عروق مقعدی توانایی ترمیم خود در برابر آسیب‌های کوچک از دست بدهند و در اثر کوچک‌ترین فشار، خونریزی کنند.
- اقدامات پزشکی تهاجمی مثل کلونوسکوپی و پروکتوسکوپی: اقدامات تهاجمی که به وسیله پروب درون روده‌ای انجام می‌شوند نیز می‌توانند باعث فشار و ایجاد هماتوم اطراف مقعد شوند.
- نشستن طولانی مدت: سبک زندگی بی‌تحرک و نشستن طولانی مدت به علت شرایط شغلی، باعث ایجاد فشار و آسیب به عروق مقعدی و ایجاد هماتوم مقعدی می‌گردد.
در مورد خونریزی مقعدی بیشتر بخوانید.
تشخیص هماتوم پری‌آنال
تشخیص هماتوم مقعدی عمدتاً به صورت بالینی و بدون نیاز به اقدامات تهاجمی انجام میشود. این عارضه معمولاً به‌صورت یک توده قابل‌مشاهده در اطراف مقعد ظاهر میشود و برای شناسایی آن نیازی به روشهای پیشرفته مانند کلونوسکوپی نیست. پزشک با یک معاینه فیزیکی دقیق و کامل ناحیه مقعد و اطراف آن میتواند به‌سادگی این بیماری را شناسایی کند. روشهای اصلی برای تشخیص هماتوم مقعدی عبارت‌اند از:
معاینه فیزیکی
پزشک با بررسی دقیق ناحیه مقعد میتواند هماتوم مقعدی یا هماتوم پری آنال را به‌راحتی تشخیص دهد. در این معاینه، به علائم زیر توجه میشود:
- وجود توده‌ای دردناک و مشخص در نزدیکی مقعد.
- تغییر رنگ پوست (معمولاً به رنگ آبی یا بنفش تیره).
- تورم و التهاب در ناحیه آسیب‌دیده.
تشخیص افتراقی
از آنجا که علائم هماتوم مقعدی ممکن است با برخی بیماری‌های دیگر مانند هموروئید اشتباه گرفته شود، پزشک به دقت علائم بیمار و یافته‌های معاینه فیزیکی را بررسی می‌کند. تشخیص افتراقی کمک می‌کند تا احتمال وجود بیماری‌های مشابه رد شود و تشخیص دقیق‌تر صورت گیرد. این رویکرد ساده و غیرتهاجمی معمولاً برای تشخیص، کافی است و به پزشک اجازه میدهد تا سریع‌تر روش درمان مناسب را انتخاب کند.
در مورد بواسیر بیشتر بخوانید
روشهای درمان هماتوم مقعدی
درمان هماتوم مقعد با توجه به سایز هماتوم متفاوت است. همچنین شرایط زمینه‌ای بیمار نیز در انتخاب روش درمانی نقش موثری دارد. بنابراین انتخاب روش درمانی مناسب باید با مشورت پزشک معالج صورت گیرد. در ادامه به معرفی روشهای درمانی هماتوم پری‌آنال می‌پردازیم:
درمان خانگی هماتوم مقعدی کوچک
هماتوم‌های کوچک معمولا به صورت خود به خود بهبود می‌یابند و نیاز به درمان خاصی ندارند. بنابراین درمان هماتوم‌های مقعدی کوچک بر کاهش درد و ناراحتی بیماری متمرکز است. توصیه‌های درمانی برای این بیماران شامل موارد زیر است:
- استفاده از پماد
- استفاده از کمپرس آب سرد
- نشستن در لگن آب گرم
- استفاده از مسکن‌ها برای کاهش درد
- استفاده از بالش‌های دونات شکل و گرد هنگام نشستن برای کاهش فشار به ناحیه مقعد
- تغییر رژیم غذایی و استفاده از مایعات و فیبر فراوان برای نرم شدن مدفوع و افزایش حرکات روده
جراحی هماتوم مقعدی بزرگ
درصورتی که هماتوم مقعدی، بزرگ و بسیار دردناک باشد، نیاز به تخلیه از طریق جراحی دارد. در این روش جراح با ایجاد برشی کوچک به تخلیه هماتوم پری‌آنال می‌پردازد. البته این جراحی، زخمی برجای می‌گذارد که نیاز به مراقبت طولانی مدت و رعایت بهداشت محل زخم دارد. به همین علت جراحان تنها زمانی اقدام به تخلیه‌ی جراحی هماتوم مقعدی می‌کنند که بسیار دردناک باشد و کیفیت زندگی بیمار را مختل کند.
پیشگیری از هماتوم پری آنال
یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز هماتوم مقعدی، نشستن‌‌های طولانی مدت و زور زدن هنگام اجابت مزاج است. قطعا با داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سرشار از فیبر، می‌توانید از بروز این بیماری پیشگیری کرده و دچار عوارض آن نشوید. برخی از روشهای پیشگیری از بیماری هماتوم پری‌آنال شامل موارد زیر است:
استفاده از رژیم غذایی مناسب
مصرف غذاهای حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل، به نرم شدن مدفوع و دفع آسان آن کمک می‌کنند. از این رو در جهت پیشگیری از این بیماری عمل می‌کنند. همچنین از مصرف غذاهای تند و ادویه‌دار که روده‌ها را تحریک کرده و باعث بروز یبوست می‌شوند، جلوگیری کنید.
رعایت بهداشت ناحید مقعد
رعایت کردن بهداشت در ناحیه مقعد و پرهیز از زور زدن هنگام دفع مدفوع، باعث پیشگیری از این بیماری خواهد شد. زور زدن و عدم رعایت بهداشت باعث آسیب به رگ‌های خونی مقعد میشود. برای حفظ سلامت این ناحیه، توصیه میشود از شوینده‌های ملایم استفاده کنید و ناحیه را خشک نگه دارید. همچنین استفاده از فیبر غذایی کافی و مصرف مایعات نیز به تنظیم حرکات روده کمک می‌کند.
درمان بیماری‌های زمینه‌ای
تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به ناحید مقعد و به طور کلی درمان بیماری‌های مقعدی مرتبط با این بیماری، به پیشگیری از آن کمک خواهد کرد. بیماری‌های انعقادی خون و بواسیر از جمله این بیماری‌ها به شمار می‌روند. درمان به‌موقع این مشکلات، فشار وارد بر عروق را کاهش داده و احتمال آسیب به آنها را کم می‌کند. مراجعه منظم به پزشک و پیگیری مشکلات مرتبط با سلامت عمومی نیز اهمیت بسیاری دارد.
کلام پایانی
هماتوم مقعدی یکی از بیماری‌های ناحیه مقعد است که میتواند کیفیت زندگی بیمار را مختل کند. علل ایجاد هماتوم مقعدی بسیار ساده و رایج بوده و میتواند هر فردی را به این بیماری دچار کند. برای درمان هماتوم مقعدی نیز راههای بسیاری وجود دارد که با توجه به تشخیص پزشک معالج و شرایط بیمار، بهترین روش درمانی برای هر بیمار درنظر گرفته میشود. دکتر رضا قاسمیان ارومی با گذراندن تحصیلات پزشکی عمومی خود در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تخصص و دوره فلوشیپ و فوق تخصص در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران و کسب دانش و تجربه فراوان در طول دوران تحصیل خود، مهارت لازم برای درمان بیماران مبتلا به هماتوم مقعدی را دارند. دکتر قاسمیان ارومی با تکیه بر دانش و تجربه خود، در مسیر تشخیص و درمان این بیماری همراه شما هستند.
دیدگاهتان را بنویسید