کیست مویی: علائم و نحوه درمان آن
کیست مویی یا سینوس پیلونیدال نوعی مشکل پوستی است که معمولاً در نزدیکی استخوان دنبالچه ایجاد میشود. این کیستها به دلیل وجود موهای زیرپوستی یا عفونتهای ناشی از آنها به وجود میآیند. علائم این بیماری شامل درد، تورم و قرمزی در ناحیه پایین کمر است و گاهی با خروج چرک همراه میشود. کیست مویی اگر به موقع درمان نشود، میتواند باعث درد و مشکلات بیشتری شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم و روشهای درمان کیست مویی میپردازیم تا شما را با این مشکل پوستی بیشتر آشنا کنیم.
کیست مویی چیست؟
کیست مویی نوعی ضایعه پوستی سطحی است که به نامهای کیست پیلونیدال یا کیست اپیدرموئید نیز شناخته میشود. این کیست به صورت کیسه گرد که حاوی هوا یا مایع است، ظاهر میشود و میتواند به صورت حاد یا مزمن باشد. کیستمویی زمانی شکل میگیرد که تار مو به جای رشد به بیرون پوست، به داخل پوست رشد میکند. این ضایعه معمولاً به شکل جوش قرمز با یک تار مو در سطح آن دیده میشود، اما میتواند در انواع و اشکال مختلف و در قسمتهای متفاوت بدن ایجاد شود. کیستمویی از سطح پوست شروع شده و میتواند به نواحی عمقیتر پوست نیز گسترش یابد.
انواع کیست مویی
کیستمویی یا کیست پیلونیدال به چند نوع مختلف تقسیم میشود که هر کدام ویژگیها و محلهای متفاوتی دارند. انواع کیستمویی شامل کیست پیلونیدال، کیست اپیدرموئید و کیست درموئید هستند. کیست پیلونیدال معمولاً در ناحیه ساکرال (بخش پایینی ستون فقرات، نزدیک به باسن) ایجاد میشود و به دلیل رشد مو به داخل پوست شکل میگیرد. این نوع کیست بیشتر در افرادی که مدت طولانی مینشینند، مانند رانندگان و دانشجویان، مشاهده میشود.
کیست اپیدرموئید معمولاً روی پوست سر، صورت، گردن و بدن ظاهر میشود و به دلیل بسته شدن منافذ پوستی و تجمع کراتین در زیر پوست به وجود میآید. کیست درموئید شامل بافتهایی مثل مو، دندان و غدد چربی است و معمولاً در هنگام تولد وجود دارد، اما همچنین در طول زمان بزرگتر شده و نیاز به جراحی برای برداشتن دارد. این نوع کیستها معمولاً روی سر، گردن و داخل تخمدانها در زنان دیده میشوند.
در مورد تفاوت کسیت مویی و جوش نیز بخوانید.
علائم کیست مویی چیست؟
کیست مویی علائم مختلفی دارد. در صورت بروز این علائم، به ویژه اگر درد و التهاب شدید باشد یا خروج چرک مشاهده شود، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان ضروری است. درمان به موقع از عوارض جدیتر مانند عفونت گسترده جلوگیری میکند. علائم کیستمویی (کیست پیلونیدال) شامل موارد زیر میشوند:
- برآمدگی یا توده در ناحیه تحت تأثیر: این برآمدگیها معمولاً در ناحیه ساکرال (پایین کمر، نزدیک به باسن) به شکل کورک یا جوش قرمز دیده میشوند.
- درد و ناراحتی: احساس درد در ناحیه کیست، به ویژه هنگام نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی.
- تورم و التهاب: ناحیه اطراف کیست امکان دارد متورم و ملتهب شود.
- خروج مایع یا چرک: امکان دارد از کیست مایع یا چرک خارج شود که معمولاً بوی نامطبوعی دارد. این اتفاق زمانی رخ میدهد که کیست عفونت کرده باشد.
- قرمزی و حساسیت پوست: پوست اطراف کیست قرمز و حساس به لمس باشد.
- خارش: برخی افراد احساس خارش در ناحیه کیست را تجربه میکنند.
علت ایجاد کیست مویی
علت قطعی و دقیقی برای ایجاد کیستمویی کشف نشده است. با این حال اگر به بررسی معکوس مکانیسم ایجاد کیستمویی بپردازیم، متوجه خواهیم شد که هر عاملی که باعث رشد نابجای مو و در ادامه تجمع چرک و التهاب در بافت اطراف مو شود، میتواند علت ایجاد کیستمویی یا پیلونیدال باشد، مثل موارد زیر:
- ایجاد اصطکاک و فشار در قسمتهایی که پوست ناهموار است مثل ناحیه دنبالچه و زیر بغل به دلیل پوشیدن لباسهای تنگ
- نشستن طولانی مدت نیز باعث فشار موها به سمت داخل پوست میشود.
- تغییرات هورمونی و پوستی در بارداری باعث ایجاد کیست مویی در بارداری میشود.
- افرادی که از حیوانات نگهداری میکنند یا با موی انسان سروکار دارند (مثل آرایشگران) نیز احتمال ایجاد کیست مویی یا پیلونیدال در شکاف میان انگشتانشان وجود دارد.
نحوه تشخیص کیست مویی
تشخیص کیست مویی معمولاً با معاینه فیزیکی توسط پزشک آغاز میشود. پزشک با بررسی ناحیه تحت تأثیر و مشاهده علائم بالینی مانند وجود توده، قرمزی، تورم و خروج چرک از کیست، تشخیص اولیه را میدهد. در مواردی که علائم پیچیدهتر یا شدیدتر باشد، پزشک از ابزارهای تصویربرداری مانند سونوگرافی یا MRI استفاده میکند تا به بررسی عمق و گستردگی کیست بپردازد و وجود هرگونه عفونت یا آبسه را تأیید کند. علاوه بر این، اگر چرک یا مایع از کیست خارج شود، نمونهای از آن برای آزمایش میکروبشناسی برداشته میشود تا نوع باکتریها و عفونت مشخص گردد و بهترین روش درمانی انتخاب شود.
نحوه درمان کیست مویی
درمان کیست مویی بسته به شدت و محل کیست متفاوت است و شامل روشهای خانگی یا جراحی است. در موارد خفیف، استفاده از کمپرس گرم و رعایت بهداشت مناسب مؤثر است. در موارد شدیدتر، تخلیه چرک و عفونت از کیست یا جراحی برای برداشتن کامل کیست توصیه میشود. درمانهای جراحی به صورت برش و تخلیه یا برداشتن کامل کیست و بستن زخم انجام میشود. در ادامه، به توضیح روشهای مختلف درمانی کیستمویی خواهیم پرداخت:
- تخلیه و درناژ کیست مویی: در این روش برش کوچکی روی کیستمویی ایجاد شده و ترشحات و آلودگیها از طریق این برش کوچک خارج گردد. برخلاف روش جراحی که تا اندازه زیادی بافت آلوده از بدن خارج و برش بزرگی ایجاد میشود، در این روش فقط برش کوچکی ایجاد میگردد.
- تزریق فنل در محل کیست مویی: تزریق فنل در محل کیستمویی کیستهای خفیف تا متوسط را درمان کرده و تا حدی از ایجاد کیستمویی مجدد، جلوگیری میکند.
- آنتیبیوتیکها: آنتیبیوتیکها نیز میتوانند التهاب پوستی را برطرف کنند؛ ولی به تنهایی نمیتوانند کیستمویی را درمان کنند.
- لیزر درمانی: با این روش موهایی که تا خوردهاند و باعث ایجاد کیستمویی شدهاند حذف میشوند، تا از تشکیل کیستهای بیشتر جلوگیری شود.
زمانی که فرد در انتظار دریافت درمان است، میتواند از روشهای مختلفی برای کاهش درد استفاده کند. بهعنوانمثال، استفاده از کمپرس آب گرم برای نرم کردن بافت پوست در ناحیه آسیبدیده و کاهش درد موثر است. همچنین، برای کاهش فشار در ناحیه کیستمویی که معمولاً در قسمت دنبالچه و کمر رخ میدهد، میتوان از صندلیها یا بالشتکهای بادی برای کاهش درد استفاده کرد. همچنین باید مراقبتهای پس از عمل کیست مویی را نیز بشناسد.
عوارض کیست مویی
یکی از مهمترین عوارض کیستمویی یا موی برگشتی احتمال عود مجدد آن است. خصوصاً در مواردی که مقداری از بافت آلوده در بدن باقی بماند یا کیستمویی به طور موثری درمان نشود. از سایر عوارض کیستمویی میتوان به مشکلات بهبود زخم پس از جراحی یا حتی عفونت ثانویه در محل جراحی اشاره کرد؛ چراکه معمولاً مقدار زیادی از بافت آلوده برداشته شده و حفره بزرگی پدید میآید. این حفره برای ترمیم و بهبود، زمان زیادی لازم دارد و طی این مدت باید اصول بهداشتی و مراقبتی مثل تعویض به موقع پانسمان زخم به خوبی رعایت شود. کیستمویی در موارد درمان نشده، منجر به التهاب استخوان یا سرطان میشود؛ بنابراین باید درمان این بیماری را جدی گرفت.
پیشگیری از کیست مویی
برای پیشگیری از کیستمویی دنبالچه، رعایت چند نکته ساده موثر است. شستشوی منظم نواحی پرمو و مرطوب بدن به حفظ بهداشت و کاهش احتمال تجمع باکتریها کمک میکند. حفظ وزن مناسب نیز اهمیت دارد، چرا که اضافهوزن فشار بیشتری به نواحی مستعد کیست وارد میکند. اجتناب از نشستن طولانیمدت نیز به کاهش فشار بر ناحیه دنبالچه و کمر کمک میکند. اگر فردی سابقه کیستمویی دارد، استفاده از محصولات حذف موهای زائد در ناحیه درگیر قبلی میتواند احتمال بروز مجدد کیست را کاهش دهد. با رعایت این نکات، میتوان تا حد زیادی از بروز کیستمویی جلوگیری کرد.
کلام پایانی
کیستمویی یکی از مشکلات پوستی است که به طور جدی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر میگذارد. اما با آگاهی از علائم، روشهای تشخیص و درمان مناسب، میتوان بهخوبی با این مشکل مقابله کرد. دکتر قاسمیان، فوق تخصص جراحی کولون و رکتوم، با تجربه و تخصص خود در درمان کیستمویی، شما را در هر مرحله از تشخیص تا درمان این مشکل یاری میکند. با شناخت علائم اولیه و مراجعه به پزشک متخصص برای درمان بهموقع میتوان از پیچیدهتر شدن وضعیت و بروز عوارض جلوگیری کرد. همچنین، رعایت نکات پیشگیرانه مانند حفظ بهداشت و اجتناب از فشار زیاد بر ناحیه آسیبدیده، در کاهش خطر ابتلا به کیستمویی مؤثر است.
سوالات متداول
اگر کیست مویی بهطور مناسب درمان نشود، میتواند منجر به عفونتهای شدید، تشکیل آبسه، و حتی مشکلات سیستمیک مانند تب و عفونتهای خونی شود. در موارد نادر، عفونت به بافتهای عمیقتر و سایر قسمتهای بدن گسترش مییابد. به همین دلیل، توجه به علائم و دریافت درمان مناسب اهمیت زیادی دارد.
بله، در برخی موارد، درمانهای غیرجراحی مانند استفاده از کمپرسهای گرم، آنتیبیوتیکها، و مسکنها میتواند به کاهش علائم کیست مویی کمک کند. با این حال، برای درمان کامل و جلوگیری از عود کیست، جراحی ضروری است.
دیدگاهتان را بنویسید